Positief Opvoeden? Waarom en hoe: de 8 beste tips die het ouderschap makkelijker maken

Positief Opvoeden is hot is, maar heeft naast voorstanders ook aardig wat tegenstand. Moeders die er ‘moe van worden, van altijd die positieve ouders’, moeders die vinden dat je ‘echt wel een keer moe en chagrijnig kan zijn’. Ouders die vinden dat ‘belonen van goed gedrag er alleen maar voor zorgt dat het een kind alleen maar om de beloning gaat’.

Ok, dan dus nu voor eens en altijd de vooroordelen uit de wereld want Positief Opvoeden is veel meer dan belonen van goed gedrag en negeren van slecht gedrag. Wat is Positief Opvoeden dan nu precies, waarom zou je deze methode toepassen en vooral hoe? In dit inspirerende artikel geeft Mommy Knows Best jou de beste tips om jouw kindje positief op te voeden.

Wat is Positief Opvoeden?

Positief Opvoeden is je kind een veilige, stimulerende omgeving bieden om in op te groeien. Een omgeving met positieve communicatie, positieve aandacht en liefde en warmte waarbij de focus ligt op wederzijds respect. Je helpt je kind op een positieve manier bij het aanleren van gedrag en vaardigheden. Je luistert naar je kind, naar zijn behoeftes en erkent zijn gevoelens. Het is niet lang leve de lol want het is ook de bedoeling dat je als ouder duidelijke grenzen aangeeft aan je kind. Je gaat op een opbouwende manier om met je kind, met de focus op leren (toekomst) in plaats van op straffen (verleden). Positief Opvoeden is een alternatief op een autoritaire opvoeding met straffen. Slecht gedrag wordt niet gestraft, maar je kind wordt actief en creatief begeleidt naar positief gedrag.

Vroeger

‘Vroeger’ werden kinderen niet gehoord, ze moesten gewoon luisteren naar de volwassene punt uit. Er werd gezegd wat ze moesten doen en hoe, niet waarom. Het ging om regels handhaven en de ouder was de baas. Als je niet luisterde, kreeg je straf. De term Positief Opvoeden is van nu, van een tijdperk waarin we op een andere manier kijken naar kinderen. Deze positieve visie bekijkt ieder kind als een uniek individu, gemotiveerd om zijn eigen individuele persoonlijkheid te ontwikkelen en zelf gekozen succes te bereiken. Vandaag de dag vereist succes hebben in het leven een onafhankelijke creatief persoon zijn, niet een kopietje zijn van tradities uit het verleden. Ten opzichte van vroeger focust het Positief Opvoeden niet alleen op wat en hoe, maar ook op waarom kinderen iets moeten doen. Bij de ouderwetse manier van opvoeden lag de focus op controle hebben over je kind terwijl bij het positief opvoeden van nu de focus ligt op ouders die hun kind trainen om controle te hebben over zichzelf.

Maar eigenlijk gebruiken veel ‘ouderwetse’ ouders ook positieve opvoed technieken. Als je als ouder je kind helpt om doelen te stellen, zelf het goede voorbeeld geeft en je kind steunt, dan ga je al met je kind om op een manier gebaseerd op de Positief Opvoeden principes. Sommige ouderwetse opvoed technieken werken nog steeds en zijn absoluut nog waardevol, terwijl andere zoals heftige fysiek straffen of uithongeren (een kind naar bed sturen zonder eten) nu worden gezien als wreed of illegaal.

De 5 basisprincipes van Positief Opvoeden

Er zijn vijf basisprincipes die ten grondslag liggen aan positief opvoeden:

1. Je kind een veilige, liefdevolle en stimulerende omgeving bieden waar het zichzelf kan zijn en kan ontspannen:

Het bieden van een veilige omgeving is het belangrijkste uitgangspunt. Positief Opvoeden begint bij het creëren van een plek waar je kind zichzelf kan zijn en kan ontspannen. Dit geeft je kind een gevoel van geborgenheid. Als je kind zich op z’n gemak en veilig voelt dan kan het z’n aandacht richten op zijn omgeving en nieuwe dingen leren. Een kind dat zich veilig voelt loopt minder kans op gedragsproblemen.

2. Je kind laten leren door positieve ondersteuning:

Bied een positieve leeromgeving. Positieve aandacht, aanmoediging en complimentjes stimuleren kinderen om nieuwe dingen te leren en bieden ontwikkelingskansen. Laat het je kindje weten wanneer hij iets goed doet. Wanneer je kind uit zichzelf naar je toe komt om iets te vragen of te vertellen, stop dan waar je mee bezig bent en geef je kind aandacht. Luister ook echt naar wat je kind te zeggen heeft, hoe klein het ook is.

3. Hanteer een assertieve, positieve discipline:

Een positieve en effectieve strategie is het hanteren van basis regels, bespreek deze met je kind, geef duidelijke instructies van je verwachtingen op een kalme en resolute manier en verbind logische consequenties aan bepaald gedrag.

4. Realistische verwachtingen hebben:

Ieder kind is uniek en ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Het is normaal dat een kind fouten maakt, hier leren ze ook van, niemand is perfect. Stel doelen voor je kind die ook passen bij de leeftijd.

5. Goed voor jezelf zorgen als ouder:

Als je goed voor jezelf zorgt, kan je ook goed voor je kind zorgen.

Waarom Positief Opvoeden?

Verschillende studies laten zien dat het gebruik van een positieve discipline een positief effect heeft op het gedrag, emotionele groei, school prestaties en op de mentale gezondheid van een kind. Kinderen leren om verantwoordelijk en bewust te zijn, ze kunnen ook beter met conflicten omgaan en dus problemen oplossen. Je kind krijgt een positiever zelfbeeld en wordt zelfverzekerder. Het is dus niet alleen voor het kind, maar ook voor de ouder, je krijgt namelijk ook meer plezier in het opvoeden. Als ouder heb je minder stress en voel je je minder machteloos en dat resulteert weer in een blijer kind. Door positief met elkaar om te gaan, heb je meer plezier samen en wordt de band versterkt. En verbinding met anderen is één van de belangrijkste psychologische basisbehoeften van een mens.

Externe factoren

Het is natuurlijk wel zo dat niet alleen jouw opvoedmethode een rol speelt in de ontwikkeling van je kind, maar ook bijvoorbeeld z’n temperament, bepaalde gebeurtenissen en de ervaringen die je kind opdoet op andere plekken, zoals op school. Maar ook als ouder heeft jouw relatie, je financiële situatie of je werk invloed op hoe je het papa of mama zijn beleeft. Maar onthou hoe belangrijk de band tussen ouder en kind is, want in contact met jou legt je kind de basis voor het vertrouwen in zichzelf en in anderen. En dit vertrouwen is van grote invloed op z’n verdere ontwikkeling.

Fysieke straf, schreeuwen of dreigen is ineffectief

Waarom zouden we dat niet gewoon doen, het werkt toch? Ja, op de korte termijn wel, maar je kind stopt niet met het ongewenste gedrag omdat het niet snapt waarom het gedrag ongewenst is, maar uit angst. Maar je wil je kind niet opvoeden op een manier dat het bang is of zich schaamt, dit komt je kind niet ten goede op de lange termijn, het is schadelijk voor de emotionele ontwikkeling. Zo leert je kind ook niks, het leidt niet tot een positieve gedragsverandering. Als je gaat schreeuwen tegen je kind, dan hoort jouw kind ook niet wat je duidelijk wilt maken, het hoort jou alleen maar schreeuwen.

Te veel complimentjes?

Kleven er ook nadelen aan Positief Opvoeden? Kan het niet zo zijn dat al dat belonen en complimentjes geven verkeerd afloopt? Volgens psychotherapeut John Sovec uit Californië is het moment van complimentjes geven cruciaal. Complimenteren bewaar je voor echte prestaties. Veel ouders voeden hun kind een dieet van complimentjes voor zelfs de meest geroutineerde prestaties en dit heeft effect op het ego. In plaats van dat een kind in staat is tot zelfregulatie –het vermogen om goede keuzes te maken uit de eigen gedragsmogelijkheden en deze gedragingen zelf of samen met anderen te realiseren, evalueren en verbeteren–, worden deze kinderen groots en vinden dat zelfs de meest simpele dingen die ze doen de grootste complimentjes en aandacht verdienen. Deze kinderen zien niet meer dat ze echt iets moeten doen om een complimentje te verdienen.

Een compliment moet je kind motiveren om zich positief te gedragen, niet om gemakzuchtig te worden. Een compliment geeft waardering en erkenning voor bepaald gedrag en het geeft je kind zelfvertrouwen. Een complimentje kan ook een aai over de bol of een duimpje zijn, of een knipoog bijvoorbeeld. Het moet niet zo zijn dat je kind zich goed gedraagt omdat het een beloning wil, het moet zich netjes gedragen omdat we het leren om op een respectvolle manier met elkaar om te gaan. We willen ons kind bijbrengen positief met elkaar om te gaan en dat het leert zich in te leven in een ander.

Niet belonen

Goed gedrag belonen met bijvoorbeeld een sticker systeem draagt daar niet aan bij omdat het zijn doel dan voorbij schiet. Of ‘heitje voor een karweitj’e in huis, je kind laten helpen met de afwas voor €1,- heeft hetzelfde effect; je kind leert zo niet dat het fijn is samen iets te doen, of dat het fijn is om mensen te helpen, het leert een kind niet empathisch te zijn. Het conditioneren van kinderen (Pavlov systeem) werkt misschien op de korte termijn, maar zeker niet op de lange termijn. Vergeet ook niet dat kinderen copy cats zijn, dus jouw gedrag nadoen, geef dus zelf het goede voorbeeld en koop ze niet om om iets te doen.

Wees voorzichtig met de manier van een complimentje geven; zeg liever ‘Wat goed dat het je is gelukt dat komt omdat je zo doorgezet hebt’, in plaats van: “Wat knap, wat ben je toch slim’. Dus een compliment geven zonder een oordeel te vellen. Dus omschrijf wat je ziet en zeg wat je waardeert. Je wilt ook niet dat je kindje zich beter of meer gaat voelen dan anderen. Je wilt ze juist meegeven dat ze gelijk zijn aan ieder ander kind. Je wilt ze bewust laten worden van hun talenten en ze stimuleren, maar het leven is geen wedstrijdje, faalangst kan hier juist het gevolg van zijn. Het is de bedoeling je kinderen te begeleiden in het leven, dat ze uitgroeien tot  mooie onafhankelijke individuen en zijn wie ze willen zijn, gelukkig en uit het leven halen wat er in zit en uit zichzelf.

Dé tips voor Positief Opvoeden

1. Focus je op de reden achter het ‘misdragen’.

Er is altijd een reden waarom kinderen zich ‘misdragen’ of ‘stout’ zijn, ook al is de reden onbenullig volgens ouders, volgens het kind is het wel een goede reden. Gedrag is een manier van communiceren, kom er dus eerst achter waarom je kind het gedrag vertoont. Als je je als ouder direct kunt richten op de reden ook al krijgt het kind niet wat hij wil dan voelt het kind zich al gehoord en erkend. Praat over het gevoel dat achter het gedrag schuil gaat en benoem ook het gevoel: “Ik snap dat je hierom boos bent”. Dan kan het kind verder zonder zich te misdragen. Misschien is je kind nog een beetje ‘grumpy’, maar het voelt zich nu begrepen en zal het gedrag ook veranderen.

Als je kind nooit luistert dan is de mogelijke reden dat je verwachtingen niet redelijk zijn. Heeft wat je vraagt aan je kind wel of niet te doen een goede reden? Is het noodzakelijk voor het welzijn van je kind? En luister als ouder ook naar je kind, want misschien voelt het zich niet gehoord en luistert het niet om bijvoorbeeld aandacht van jou te krijgen, negatieve aandacht is tenslotte ook aandacht.

2. Structuur en grenzen stellen op een positieve manier.

Geef het goede voorbeeld in hoe je aardig en respectvol met elkaar om moet gaan, kinderen zijn copy cats en doen niet wat jij zegt, maar wat jij doet. Kinderen leren door naar anderen te kijken en doen het na en jij als ouder hebt de taak als rolmodel. Hoe vaak gebeurt het dat je kind iets doet en dat je eigenlijk naar jezelf zit te kijken of jezelf hoort praten. Als een ouder schreeuwt, een kind vernedert of uitscheldt dan zal een kind leren hetzelfde te doen als hij boos is. Het tegenovergestelde is ook het geval. Als jij als ouder aardig en respectvol bent ondanks dat je boos bent dan leert het kind omgaan met moeilijkheden zelfbeheersing en respect. Vriendelijk of lief zijn helpt een kind ook te kalmeren, sta open voor argumenten, luister naar wat jouw kind te zeggen heeft en leef mee met zijn gevoelens.

Een resolute nee

Lief zijn is overigens niet hetzelfde als toegeven. Je kan resoluut en vriendelijk tegen een kind zeggen dat het niet kan hebben wat hij wil, je hoeft niet je stem te verheffen. Een rustige en resolute NEE is beter dan een luide, gemene NEE. Wees ook resoluut in het stellen van grenzen en leg consequenties op aan acties zodat het kind weet wat hij kan verwachten en waar hij toekomstige beslissingen op moet baseren. Oefenen met het nemen van beslissingen helpt kinderen ook hun cognitieve denken te ontwikkelen.

3. Neem als ouder een time-out.

Yup je hoort het goed. Je moet zelf ook een time-out nemen als dat nodig is, niet alleen je kind. Probeer op het moment dat je boos wordt tot 10 te tellen en even uit de situatie te stappen, even adem halen en dan pas de situatie aanpakken. Ik merk zelf ook vaak dat als ik geagiteerd reageer op Day als zij boos is we er dan niks mee opschieten, pas als ik even tot 10 tel en kalmeer dan kan ik in haar tegenovergestelde emotie zitten en komen we eerder tot een oplossing. Dan kan ik ook beter naar haar luisteren en ben ik ook in staat tot empathie.

4. Niet straffen, maar creatief zijn.

Volgens Dr. Jane Nelsen heeft straffen de 4 R’en tot gevolg dat kinderen niet helpt om iets te leren; Resentment (verontwaardiging), Rebellion (opstand), Revenge (wraak) and Retreat (zich terugtrekken). Straffen kan het slechte gedrag ook vaak niet stoppen en het leert ook geen goed gedrag aan.

Een positieve aanpak werkt beter als je een kind nieuw gedrag wil aanleren, bijvoorbeeld een positieve time-out. Het is geen straf zoals de traditionele time-out, maar je haalt je kind alleen even uit de situatie, even zonder prikkels, even tot rust komen (zoals je dat ook bij jezelf zou doen). Voor Day heb ik bijvoorbeeld een tipi tent gekocht en ik geef haar ook aan dat het tentje haar veilige plekje is waar ze zich kan terug trekken als ze boos is, dit werkt voor haar heel goed. Ik knuffel haar ook, want het is geen straf, ik wil haar alleen uit de situatie halen. Maar, de positieve time-out werkt niet in elke situatie, dus we moeten creatief blijven mama’s 😉

Als je kind ongewenst gedrag vertoont, begeleid het dan om zich beter te gedragen. Als je kindje eenmaal afgekoeld is (zodat het luistert), help het dan door rustig uit te leggen wat het dan precies anders kan doen. Erken ook de negatieve emoties van je kind, zeg dat ze er mogen zijn zodat je kindje zich gehoord en begrepen voelt. Troost je kind en probeer de situatie ook vanuit hun standpunt te bekijken. Geef hulp en suggesties op een respectvolle, ondersteunende manier, zo leert je kindje van de situatie.

5. Wees duidelijk, consistent en zet door.

Geef duidelijk grenzen aan en leg uit wat de gevolgen zijn van het overschrijden van deze grenzen. Als je niet consistent bent dan is dit verwarrend voor je kind. Je kind zal dan juist gaan uittesten en kijken hoe ver het kan gaan om te zien wat er zal gebeuren. Bijvoorbeeld: “Ik heb liever niet dat jullie niet binnen spelen met de bal want dan kunnen er dingen kapot gaan, jullie kunnen wel buiten spelen met de bal”. Als je kind dan niet luistert dan geef je aan: “Als je niet luistert naar mama dan pak ik de bal van je af”. Ok verwarrend want dit is toch eigenlijk ook straffen? Het gaat hier om logische consequenties verbinden aan het ongewenste gedrag, dus een ‘straf’ dat in verband staat met het gedrag.

6. Begrijp het juiste gedrag voor de leeftijd van het kind.

Kindjes die jonger zijn dan 3 jaar zijn nog niet in staat om te redeneren omdat dat deel van de hersenen nog niet is ontwikkeld. Een kind in deze leeftijdsgroep wijs je op hun ‘fouten’ in plaats van te redeneren of het geven van consequenties. Ik moet zeggen dat ik mij hier niet aan hou hoor, ik heb het idee dat Tyler (2) heel goed snapt dat bepaald gedrag consequenties oplevert. Bij oudere kinderen kan het juist helpen in hun cognitieve ontwikkeling als je het kind keuzes laat maken en redeneert.

7. Maak er een leermomentje van.

Als kinderen oud genoeg zijn om te redeneren dan kan je elke kans aanpakken om er een waardevolle levensles van te maken. Bijvoorbeeld wat is de wijze les uit speelgoed kapot maken? Het betekent dat je kind er niet meer mee kan spelen. Als hij het speelgoedje niet leuk vindt dan had hij het aan iemand kunnen geven die er wel plezier van zou hebben. Als hij het speelgoedje stuk gemaakt heeft uit frustratie dan kan je als ouder hem helpen om de woede er uit te laten door hem op een kussen te laten slaan bijvoorbeeld.

Het is ook een goede gelegenheid om je kind te helpen zijn gevoelens onder woorden te brengen of uit te leggen waarom hij boos is, ‘Ik ben boos omdat..’. Help je kindje ook hierbij, want vaak weten ze zelf niet waarom ze boos zijn, laat staan dat ze het onder woorden kunnen brengen. Ga maar na bij jezelf, als je heel erg boos bent, ben je echt niet in staat rustig te zeggen “Ik ben boos omdat”. Zeg dingen als: “Ik snap dat je boos bent als je speelgoed wordt afgepakt”, accepteer het gevoel van je kind, dat is voor je kindje al heel fijn, hij voelt zich gehoord.

Daarom is het ook goed onze kinderen altijd te observeren, zo gaan we inzicht krijgen in hun gedrag en wat ze met hun gedrag duidelijk proberen te maken. Zo kunnen we er bijvoorbeeld achter komen wat de aanleiding is voor een driftbui, als we weten wat ons kind meestal driftig maakt.

8. Wees geduldig en wanhoop niet.

Positieve discipline zal niet bepaald gedrag van de een op andere dag veranderen, maar het gaat ook niet om snel resultaat behalen. Een kind heeft herhaling nodig om te leren, het kan weken of maanden duren voordat het zover is, wees dus geduldig want het wordt beloond. Ieder kind is ook anders en ieder kind ontwikkelt zich in zijn eigen tempo.

Positief Opvoeden implementeren, de formule

Ten eerste, zoek aansluiting:

Zoek aansluiting bij je kind oftewel maak eerst contact, ga bijvoorbeeld op ooghoogte met je kind als je iets vraagt of verwacht. Leef je in in je kind en benoem en erken waar hij mee bezig is en z’n gevoel.

Ten tweede, zeg wat je verwacht:

Zeg daarna wat je van het kind verwacht, in plaats van ‘Niet’, probeer bijvoorbeeld eens….

‘Niet rennen!’, maar ‘Langzaam lopen in de winkel’.
‘Niet spingen op de bank!’, maar ‘Ga maar zitten op de bank, springen kan je op de trampoline’.
‘Laat je jas niet slingeren’, maar ‘Hang je jas aan de kapstok’.
‘Niet met je eten spelen’, maar ‘Als je klaar bent, leg je je bestek op je bord’.
‘Niet op je stoel gaan staan!’, maar ‘Tijdens het eten blijven we zitten’.
‘Niet doen!’, maar zeg wat je kind wel moet doen.
‘Niet schelden’, maar, ‘Ik wil graag nette woorden horen, zoals…’.
‘Je mag geen tv kijken’, maar ‘Als je kamer is opgeruimd, mag je tv kijken’.
Zo maak je voor je kind het makkelijker om te luisteren, geef zo duidelijk mogelijk aan wat je verwacht.

Ten derde, geef je kind 2 keuzes:

Geef je kind 2 keuzes, bijvoorbeeld: ‘Ga je zelf naar mama komen, of moet ik je komen halen?’. Of: ‘Doe je eerst je schoenen aan of eerst je jas?’. Als een kind iets mag kiezen dan zal hij eerder geneigd zijn te doen wat jij wil. Als je kind een keuze krijgt, heeft het het gevoel dat hij betrokken wordt in de situatie en voelt zich serieus genomen. Door het geven van 2 keuzes geef je jouw kind de controle, maar wel binnen jouw kader. Is je kind al iets ouder? Dan kun je in plaats van 2 keuzes geven, vragen hoe hij de bepaalde kwestie op zou lossen, zo leert het verantwoordelijkheid en het oefent het oplossen van problemen. Kinderen vinden het ook heerlijk te helpen bij vraagstukjes.

Positief Opvoeden als leidraad

Ouders die zich niet kunnen vinden in Positief Opvoeden vinden dat er van kinderen verwende nestjes wordt gemaakt, of geven aan dat het niet werkt bij pittige kinderen. Ikzelf ben het hier niet mee eens. Als je de juiste balans vindt, kan ik mij heel goed vinden in het Positief Opvoeden principe. Ik geloof absoluut in de positieve benadering, ik merk ook dat het in mijn gezinnetje heel goed werkt. Als mijn dochtertje van 4 zich gehoord voelt, is ze ook een leuker kind en dan is mama ook blij. Ze luistert ook beter als ik relaxed op een redelijke manier respectvol met haar communiceer. Ik zie de Positief Opvoed methode als een leidraad en niet als een vast stramien waar ik mij aan moet houden. Ieder kind is uniek en niemand is perfect.

Hoe sta jij tegenover de Positief Opvoed methode? Laat het me weten. Liefs Tassie

BRONNEN:

www.anababa.nl
www.kiind.nl
www.positiefopvoeden.nl
www.triplep.net
www.kars4kids.org
www.parentingforbrain.com
www.psychogoed.nl
www.ontspannenopvoeden.nl
www.vitaalgezond.com