Blauwlicht brillen voor kinderen: Nodig of klinklare onzin?

Overal op social media zien we advertenties voorbij komen over blauwlicht brillen voor kinderen, dat we deze aan moeten schaffen als ouder om de ogen van onze kinderen te beschermen tegen het blauwe licht van de beeldschermen van tablets, televisie of smartphone. Zeker nu de beeldschermtijd tijdens de Corona crisis is toegenomen, wordt hier handig op in gespeeld. Volgens opticiens is namelijk het blauwe licht dat uit onze beeldschermen straalt schadelijk voor onze ogen en kan het pijnlijke, droge en vermoeide ogen, hoofdpijn of slaapproblemen veroorzaken en we moeten hier onze kinderen dan ook tegen beschermen. Maar is dat wel echt zo, heeft ons kind wel echt een zogenaamd blauwlicht brilletje nodig of is dit weer zo’n hype waarbij ze alleen maar geld willen verdienen? Mommy Knows Best zocht het voor je uit en geloof me, dit wil je lezen.

Wat is blauwlicht en hoe werkt het?

Het is een beetje taaie materie, maar wel nodig om te begrijpen wat blauwlicht is en leuk om te weten. Een klein lesje natuurkunde: Licht bestaat uit (elektromagnetische) deeltjes die bewegen in golven, sommige golven zijn sterk en lang, andere golven minder sterk en kort. Met onze ogen kunnen we maar een klein deel van al deze lichtdeeltjes zien. De deeltjes die we zien, noemen we zichtbaar licht en zien we als kleur.

Zichtbaar licht met langere golflengtes heeft minder energie en zien we als warme kleuren: geel, oranje of rood. Aan de andere kant van de kleurenregenboog (het kleurenspectrum) vinden we de kortere golflengtes met kleuren als violet, indigo en blauw.

Blauwlicht heeft een korte golflengte en een hogere frequentie of energie in vergelijking met andere kleuren licht. Blauwlicht vind je overal en komt van nature voor in zonlicht en zo worden we dus de hele dag blootgesteld aan blauwlicht. Ook wordt blauwlicht gebruikt in (Lcd) beeldschermen van smartphones, tablets, computers en in ledlampen.

Is blauwlicht schadelijk en zo ja, waarom?

Oogbeschadiging door blauwlicht

Onze ogen zijn niet gewend aan een overvloed aan blauwlicht. Alle andere tinten licht kunnen door ons oog tegengehouden en gereflecteerd worden, maar bij blauwlicht lukt dat niet. Een teveel aan blauwlicht kan daarom mogelijk leiden tot schade aan bepaalde moleculen in het oog. Het gaat hier bij echter om een korte tijd in een heel sterke blauwlicht bron kijken, bijvoorbeeld recht in de zon te kijken. Dit is bijna onmogelijk en dit doet niemand natuurlijk. De lichtsterkte van de zon is vele malen groter dan de lichtsterkte van een beeldscherm, op een zonnige dag is de zon wel 100.000 keer feller. Dus als een middagje buiten in de zon lopen je ogen niet kan beschadigen dan kan je beeldscherm dat ook niet.

Een verstoord slaappatroon door blauwlicht

Er wordt geclaimd dat naast de mogelijke oogbeschadiging blauwlicht van beeldschermen het slaappatroon kan verstoren. Blauwlicht van beeldschermen bootst zonlicht of daglicht na. We zijn gewend dat als het donkerder wordt het dan tijd is om te gaan slapen en dan worden we moe. Als het donkerder wordt, maakt ons lichaam namelijk melatonine aan, oftewel het slaaphormoon. Men zegt dat als we ‘s avonds naar een beeldscherm kijken, onze biologische klok denkt dat het nog geen tijd is om te gaan slapen omdat het blauwe licht de aanmaak van melatonine verstoord. Door in het blauwlicht van een beeldscherm te kijken, kan je dus niet goed in slaap vallen.

Onzin!

Gelukkig is dit klinkklare onzin! Huh? Hoor ik je denken, maar een recent onderzoek uit maart 2019 van het RIVM een over slaaptekort door het gebruik van schermen met blauwlicht concludeerde toch het tegenovergestelde? De conclusie uit dit onderzoek was namelijk dat: “Jongeren die dagelijks een scherm gebruiken in het uur voor het slapen, hebben meer slaapklachten, zoals later in slaap vallen, korter slapen en ‘s nachts wakker worden. Ook vermelden zij meer symptomen van slaaptekort overdag, zoals moeite om wakker te blijven.  Deze klachten verminderden bij jongeren  die als experiment een week lang geen scherm gebruikten of tijdens het schermgebruik een oranje bril droegen die het blauwe licht blokkeert.”

De conclusie klopt, maar het RIVM heeft het hier alleen over de extreemste gevallen; kinderen die elke avond, de hele avond achter hun scherm zitten. Kinderen die 6 avonden of minder op hun telefoon zitten, slapen niet korter of slechter. Martin Dollé van het RIVM gaf aan dat ze dit express zo hebben gedaan om “een boodschap over te brengen”. Ok apart, maar de conclusie die het RIVM heeft getrokken, is dus niet correct, ofwel wel erg kort door de bocht, hier gaan we eens nader op in.

Het hangt er van af wat je doet op het scherm

De conclusie van het RIVM betrof niet alleen de extreemste gevallen er wordt ook nog eens niet gespecificeerd wat deze kinderen precies deden op hun scherm. Er is namelijk een subgroep in het onderzoek die wél beter slaapt na het kijken naar een scherm voor het slapen gaan. Zo blijkt uit het onderzoek van het RIVM dat TV kijken juist ontspannend werkt want deze subgroep slaapt juist beter, namelijk gemiddeld zo’n 20 minuten langer. De slaapproblemen zitten vooral bij de groep die voor het slapen gaan nog op hun smartphone, tablet of computer zitten. Hieruit kunnen we dus concluderen dat het niet zo is dat het blauwlicht van een beeldscherm je slaapkwaliteit verstoord maar dat het er vanaf hangt wat je doet op je scherm voor het slapengaan. Ontspannen voor de buis óf druk snapchatten, instagrammen, spelletjes doen op je telefoon is hetgeen wat invloed heeft op de kwaliteit van je slaap.

Blauwlicht van je beeldscherm heeft geen invloed op de kwaliteit van je slaap

Het is ook niet zo gek dat het blauwlicht van een beeldscherm helemaal geen invloed heeft op je melatonine aanmaak want de zon heeft een lichtsterkte van ongeveer 100.000 lux (de maat om licht te meten), op kantoor vangen we zo’n 350-500 lux en ‘s avonds in onze woonkamer is dit ongeveer 50 lux. En daar komt ie, een tablet geeft slechts 16 tot 18 lux aan licht, een peulenschil dus. Het blauwlicht van onze schermen geeft te weinig licht om onze biologische klok negatief te beïnvloeden, zelfs als je de lichtsterkte van je device op volle sterkte aan hebt staan! Het wakker prikkelen naar men aanneemt begint pas voorbij een melanopic-lux (de eenheid voor stoorkracht) van zo’n 25 en beeldschermen komen niet verder dan een mp-lux van 20.

De conclusie uit het onderzoek van het RIVM dat “De klachten verminderen bij jongeren die een week lang een oranje bril droegen” is wel correct, maar dit komt doordat deze oranje bril al het blauwlicht weg filterde, dus ook het licht van het kleine nachtlampje. De cellen in onze ogen zijn niet perse alleen gevoelig voor blauwlicht, maar voor al het licht, dus ook de dimmer boven de eettafel, of het lampje op je nachtkastje. Tipje voor alle ouders dus; maak de kamer van je kindje zo donker mogelijk als je wilt dat het gaat slapen. Dit laatste hebben wij een week lang geprobeerd en het werkt, ook bij de mama die ze naar bed bracht ;-).

“The truth is that any bright light too close to bedtime interferes with sleep”.

Wat zijn blauwlicht filter brillen of beeldschermbrillen?

Fabrikanten en opticiens promoten de blauwlicht filter brillen meer dan ooit. De glazen van deze brillen hebben filtermaterialen of oppervlaktecoatings die een deel van het blauwe licht blokkeren. Er zijn nu dus ook speciale blauwlicht filter brillen voor kinderen. Ze laten het effect ervan zien in video’s zoals deze:

 

Beeldschermbril

Een beeldschermbril bril is of computerbril is echter iets anders en heeft niet perse een blauwlicht filter. Een beeldschermbril is een bril die optimaal zicht geeft achter de computer. Het glas wordt speciaal op sterkte gemaakt om dichtbij (tot het toetsenbord) en midden-ver (tot het beeldscherm) scherp te kunnen zien. Hierdoor spannen je ogen minder in en raken ze minder vermoeid. Deze brillen zijn zeker handig voor mensen die veel achter de computer zitten bijvoorbeeld.

Blauwlicht filter bril is overbodig

Fabrikanten beweren dat deze brillen hoofdpijn en vermoeide ogen verminderen en de aanmaak van melatonine (slaap hormoon) reguleert, maar we weten dus nu dat deze brillen overbodig zijn. De blauwlicht filter brillen hebben geen effect: “a recent meta-analysis concluded that blue-blocking lenses and coatings have no significant effect on sleep quality, comfort at the computer, or retinal health”. Sommige fabrikanten hebben zelfs boetes ontvangen voor misleidende claims!

Blauwlicht brillen zelfs schadelijk voor de ogen van kinderen?

Er zijn dus geen voordelen gevonden voor het gebruik van brillen met een filter voor blauwlicht en sommige experts waarschuwen zelfs voor het gebruik ervan; ze kunnen namelijk schadelijk zijn voor de oogontwikkeling van jonge kinderen.

“Het volledig filteren van blauwlicht kan zelfs schadelijk zijn”, vertelt Marnix Claeys, voorzitter van het Oogartsensyndicaat aan VRT.be. “Bij kinderen is blauwlicht noodzakelijk voor de ontwikkeling van het oog en kan het bijziendheid afremmen.”

Als je dus continu het blauwe licht blokkeert, kan dit de oogontwikkeling belemmeren.

Blauwlichtbril zorgt voor vermoeidheid bij te veel gebruik

Slaapexpert Johan Verbraecken van het UZ Antwerpen benadrukt ook het belang van blauw licht: “Overdag zorgt blauwlicht ervoor dat we ons energiek en goed in ons vel voelen. Het is absoluut onverstandig om zo’n bril met blauwlicht filter permanent te dragen. Ik heb een patiënt die zelfs vermoeider is sinds hij zo’n bril draagt.”

Gevolgen van veel achter een scherm zitten

Indien je veel achter een scherm zit, kunnen er oogproblemen ontstaan. Het computer vision-syndroom, of digitale oogvermoeidheid, is een groep oog- en zichtproblemen die voortkomen uit continue blootstelling aan schermen. Marnix Claeys: “Het is niet ongewoon dat mensen last krijgen van hun ogen als ze voortdurend naar een scherm kijken. Maar dat heeft niets met blauwlicht te maken, wel met een overbelasting van de oogspieren. Onze ogen moeten een enorme inspanning leveren als ze uren focussen naar iets op korte afstand. Eigenlijk lopen onze ogen tegenwoordig een marathon terwijl ze daar niet voor gemaakt zijn.” Een beeldschermbril kopen, is in dit geval wel een goed idee.

Conclusie

Computers, televisies, telefoons, tablets en de zon bevatten allemaal blauwlicht. Het blauwe licht van apparaten is niet voldoende om oog- of zichtbeschadiging te veroorzaken of om de kwaliteit van de slaap te beïnvloeden. Een blauwlichtbril werkt ook niet tegen oogvermoeidheid, hoofdpijn en slaapproblemen. Deze problemen kunnen namelijk worden veroorzaakt door een teveel gebruik van schermen en niet per se door blootstelling aan blauwlicht. En voor jonge kinderen lijkt het er zelfs op dat deze brillen meer kwaad dan goed doen. Blijf natuurlijk wel opletten dat je kind niet te lang achter een beeldscherm zit.

Kortom, geloof de blauwlicht brillen hype niet en spendeer je geld niet aan producten die je niet nodig hebt. In plaats daarvan is het beste advies voor ouders dus om beeldschermen uit de slaapkamers van de kinderen te houden en de lichten te dimmen als je ze naar bed gaat brengen.

Vond je dit een fijn artikel, delen is lief!

Team MOMMY KNOWS BEST

https://www.volkskrant.nl/wetenschap/nee-het-blauwe-licht-van-uw-schermpjes-is-niet-wat-u-wakker-houdt~b80598bf/
https://theconversation.com/blue-light-isnt-the-main-source-of-eye-fatigue-and-sleep-loss-its-your-computer-124235